erfgoedobject

Godshuizen

bouwkundig element
ID
10176
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10176

Juridische gevolgen

Beschrijving

Respectievelijk "Sancte Joachim et Anna Godtshuys" en "Sint-Barbara en Beatrix-Godshuis", heden samengevoegd tot één geheel.

Historiek

Volgens historische bronnen: Sint-Annagodshuis voor noodlijdende echtparen gesticht in 1588 in de Kluizestraat, door Gommaer Baeck. In 1613 verplaatst naar de Begijnhofstraat; aanvankelijk bestaande uit zes woningen; in 1732 uitbreiding met drie woningen en vergroting ziekenzaal; in 1794 bijkomende stichting van een huis door C. Kormann. In 1821 bestond het godshuis aldus uit een tiental huisjes in twee rijen. In 1847 stichting nieuw godshuis (heden nummer 24) ten behoeve van twaalf oude vrouwen, namelijk "Sint-Beatrixgodshuis" naar de stichtster Beatrix Van den Berghe; inhuldiging in 1848. Uitbreiding in 1851 en in 1863-1865 verbonden met het Sint-Joachim en -Annagodshuis. Afbraak kapel van Sint-Joachim. Nieuwe kapel van Sint-Barbara en -Beatrix tot bidplaats aangewezen.

Beschrijving

Geheel van bakstenen eenkamerhuisjes (nummers 1 tot 45), U-vormig geschikt rondom een vierkante, deels met gras begroeide en beboomde binnentuin met bloemenperkjes en Lourdesgrot. Nummers 41-45: centraal geplaatste rij huisjes (nok evenwijdig aan de straat).

Het binnenhof is toegankelijk via de huidige nummers 14 en 24.

Nummer 14. Bakstenen muur (eertijds bepleisterd ?) op arduinen plint, horizontaal geritmeerd door bakstenen muurbanden en arduinen kroonlijst. Hoger oplopend centraal gedeelte met arduinen gevelsteen waarop de vermelding "Sint-Joachim en Anna Godshuis". Sobere rondboogpoort met rechtstreekse doorgang tot het binnenhof.

Nummer 24. Laat-classicistisch breedhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (leien en Vlaamse pannen). Gedecapeerde lijstgevel op arduinen plint. Begane grond met arduinen parement, uitgevoerd in afgevlakte bossage en afgelijnd door gekorniste kroonlijst. Licht vooruitspringend middenrisaliet, geflankeerd door pilasters en uitlopend op driehoekig fronton. Rechthoekige vensters met kleine ijzeren roedeverdeling (twee rechter traveeën met imitatieschildering). Centrale rondboogpoort in deels geprofileerde omlijsting met zware rolwerksluitsteen. Erboven gevelsteen in geprofileerde omlijsting met oren en neuten, voorzien van opschrift "S. Barbara en Beatrix Godshuis". Eenvoudige kroonlijst.

Sobere bakstenen achtergevel, gemarkeerd door eenvoudige rondboognissen met rechthoekige deuren en bekronende oculi; links deur en oculus met mooie houten roedeverdeling.

Interieur

Brede centrale doorgang met links en rechts rechthoekig deurtje, waarboven gedenkstenen verwijzend naar de stichters; respectievelijk met vermelding "De eerste steen is gelegd door de stichteresse Vrouwe Beatrix Maria Van Den Berghen Wed. Van Wijlen Den Heer Joannes Franciscus Van Der Smissen Den 6 july 1848" en "Leden der bestiering van Gast- en Godshuizen M.M./ J. Cels/ J.F. Van Cauwenbergh/ J.B.H. Busschots/ J.A.A. Hubar/ 6 july/ 1848". Links van eerstgenoemd deurtje: derde gevelsteen met opschrift "Ter nagedachtenis/ van den heer/ A. Ph. J. Berckmans-Van Den Brande/ Begiftiger dezer gestichten/ Overleden 28 8ber 1865".

Links van de doorgang: éénbeukige kapel in sobere neoclassicistische stijl. Eenvoudige rechthoekige plattegrond. Bepleisterd en grijs geschilderd interieur overdekt door een donkergroen geschilderd en gedrukt tongewelf met gordelboog. Rechthoekige vensters met brede doorlopende puilijst ter hoogte van de vensterdorpels; hogerop pilasters die het entablement dragen.

Mobilair

Schilderijen: Altaarstuk voorstellend Heilige Joachim en Sint-Anna met gekroond kind (olieverfschilderij); boven de ingang schilderij van de overleden Gommaer Baeck met opschrift "Ick Gommaer baeck out/ XXXIX Jaer vaer mijn onthouwen/ heeft die doot aen mij haer werk gewracht/ maer tot een godts huys va les paes ou mans e vrouwen/ heb ick mijn goet gelaten zijnde wel bedacht/ waer door ick hier naermaels Godts glorie verwacht./

Beeldhouwwerk: plaasteren beelden langs de wanden (onder meer Heilig Hart, Onze-Lieve-Vrouw). Meubilair: sober altaar met opschrift "Hic Domus Dei est", "et porta caeli"; op fronton: verguld Lam Gods.

Binnenhof gekenmerkt door enkelhuisjes opgesteld in repeterend schema (sporadisch spiegelbeeldschema), telkens van twee traveeën en één bouwlaag (nummers 43, 44: twee bouwlagen) onder aaneengesloten zadeldaken (Vlaamse pannen). Horizontaliserend accent hier en daar onderbroken door een risaliet uitlopend op puntgevel met blinde oculus. Rechthoekige muuropeningen voorzien van arduinen lekdrempels.

Gevelsteen op nummer 37 vermeldt: "Fondatie V.J.J.X. Van Bouchout/ overleden/ 17 augusti 1833." Sanitaire voorzieningen in de hoeken.

  • LEONARD E., Persoonlijk archief.

Bron: KENNES H. & WYLLEMAN L. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Lier, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Godshuizen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10176 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.