erfgoedobject

Cinema Roma

bouwkundig element
ID
11213
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11213

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Cinema Roma
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Cinema Roma
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Deze inpandige cinema met 2000 zetels en bijhorende appartementsgebouwen werd gebouwd als een "schouwspelzaal met appartementverdiepingen" in 1927 naar ontwerp van bouwmeester Alphonse Pauwels uit Borgerhout en de inkompartij werd heringericht in 1958 naar ontwerp van architect Rie Haan.

De bouwtoelating van deze cinema met drie toegangen en bijhorende appartementsgebouwen van drie verdiepingen in de Turnhoutsebaan 296, de Prins Leopoldstraat 11 en de Appelstraat 10 werd verleend op 24 november 1927.

Volgens C. Wildiers werd de grote feestzaal en tevens grootste cinemazaal van Antwerpen gebouwd door bouwonderneming Vooruitzicht. De bouwtoelating verwijst naar de voorwaarden in het advies van het Beheer van Bruggen en Wegen en deze van de Bestendige Afvaardiging van de Provincieraad. In het Provinciearchief met name onder de vergunningen voor "hinderlijke inrichtingen" blijkt evenwel geen dossier te vinden van deze cinemazaal, die nochtans met zijn 2000 zitplaatsen tot de grootste zalen behoorde.

De zaal is inpandig gelegen in het bouwblok met de hoofdtoegang aan de Turnhoutsebaan. De toegangen in Prins Leopoldstraat en Appelstraat zijn op de bouwaanvraag aangeduid als de nooduitgangen. De drie toegangen komen samen in een grote vestibule met imposante zuilen. De zuilen zijn afgewerkt met gemarmerd pleisterwerk, mogelijk betreft dit scagliola. De vestibule of "wandelzaal" geeft toegang tot de gelijkvloerse ruimte van de zaal en via twee ruime trappen en de "drinkzaal" op de verdieping ook tot het balkon. De zaal is voorzien van een toneel met toneeltoren en links en rechts een zijtoneel. Dit toneel is echter slechts 5 meter diep en geheel ingebouwd. De wanden bestaande uit een betonskelet opgevuld met baksteenmetselwerk zijn in goede bouwfysische conditie.

De structuur van de zaal met zijn balkons in gewapend beton is in goede staat. Het grootste gedeelte van de decoratieve afwerking van stucwerk met verguldsel op ornamenten bleef bewaard inclusief de wandlampen. Het licht gewelfd plafond dat vervaardigd lijkt uit een soort "lugino" is opgehangen aan de ijzeren vakwerkstructuur van het flauw hellend zadeldak. Het dak is voorzien van een verhoogd middendeel dat natuurlijk licht verschaft langs de verticale glasstroken. Oorspronkelijk was het dak uitgevoerd in ruitvormige Eternit-leien, vandaag is het gedicht met een roofing. Volgens de plannen waren in het dak glazen koepels voorzien die doorheen de lichtopeningen in het gewelf de zaal van natuurlijk licht voorzagen.

In het gelijkvloerse deel van de zaal zijn geen zetels bewaard gebleven, alleen op de balkons zijn zetels bewaard. Op de hoogste zijbalkons zijn zelfs de oorspronkelijke houten klapstoelen met stoffen bekleding bewaard gebleven. Boven de toneelopening bevindt zich het opschrift "ROMA" en een muurschildering met een Romeins wagenrennen. Deze schildering houdt mogelijk verband met de opvoering van de legendarische film "Ben Hur".

De appartementsgebouwen zijn voor die tijd vrij gebruikelijke "huurhuizen". Het betreft de voorzetting van een typisch 19de-eeuws concept om inpandige zalen te combineren met voorgebouwen aan de straat, waarin woningen zijn ondergebracht. De woningen zijn vanaf de straat bereikbaar via een afzonderlijke toegangsdeur naast de cinemadeuren. De gevels zijn afgewerkt met een steenimiterende pleister genaamd "Terra Nova" volgens de bouwaanvraag. Het is een cementgebonden pleister met verwerking van mica, waarin voegen een groot steenverband suggereren. Ook decoratieve details zijn uit hetzelfde materiaal vervaardigd evenals de opschriften "Kinema Roma" (Appelstraat) of "Roma" (Prins Leopoldstraat).

Aan de Turnhoutsebaan werd de gelijkvloerse gevel gewijzigd. De strakke, hedendaagse bekleding in Travertin-marmer met aparte toegang met rond bovenvenster voor de woningen dateert vermoedelijk van 1937. Vermoedelijk werd toen ook de luifel aangebracht, een kenmerkend onderdeel van bioscooptoegangen in die periode. De luifel moest de decoratie van de oude toegangspartij wat aan het oog onttrekken.

Verder zijn de ontwerpen bewaard van architect Rie Haan gedateerd op 15 oktober 1958 voor "veranderingswerken aan Kinema Roma". Voor de zaal voorzag dit een betimmering van wanden met het oog op een veel strakkere belijning en het wegwerken van de decoratieve elementen. In de zaal zijn er geen elementen aanwezig die erop zouden wijzen dat de plannen ooit gerealiseerd werden. De gang en inkompartij aan de hoofdtoegang aan de Turnhoutsebaan lijkt kunnen dan weer wel aan Rie Haan worden toegeschreven. De ingreep bestaat uit een verlaagde zoldering en de aankleding van de zijwanden waardoor de pilasters zijn weggewerkt achter een strook van horizontale, verlichte toonkasten. De zijwanden zijn afgewerkt met een gegolfde uitkragende lijst, waarboven de weggewerkte verlichting en gebogen, gegolfde plafond indirect uitlichtten. De granitovloer met een voegtekening van marmermozaïek die zowel hier als in de vestibule en de drinkzaal op de verdieping aanwezig is lijkt tot de oorspronkelijke afwerking te behoren.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1399#10089 (30 oktober 1927, bouwen schouwspelzaal met appartementen door "Belgische Kinemavereeniging", Maarschalk Gerardstraat 2 Antwerpen).
  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1399#16406 (29 juli 1937, veranderings- en verfraaiingswerken aan de inkom van Cinema Roma" n.o.v. architect Boey).
  • WILDIERS C., De kinema verovert de Scheldestad, Antwerpen 1956, 12.

Bron: Agentschap Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DA002346, Turnhoutsebaan 296: cinema Roma.
Auteurs: Malliet, An
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Cinema Roma [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11213 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.