erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Quirinus

bouwkundig element
ID
12371
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12371

Juridische gevolgen

Beschrijving

Destijds vermaard voor de begankenis ter ere van de Heiligen Quirinus en Balbina, wat een belangrijke bron van inkomsten was.

Vrijstaande, deels gotische kerk met omringend kerkhof, aan de straatzijde afgesloten met fraai ijzeren hek op gemetselde sokkel. In kern teruggaande op een 14de-eeuwse kapel, die tot 1678 afhankelijk was van de Sint-Willibrordusparochie te Rijkevorsel; huidig koor, transept en schip, in kern wellicht opklimmend tot de 14de of de 15de eeuw, in 1619 uitgebrand, hersteld en in 1626 andermaal vernield, kregen vermoedelijk kort na 1678 hun huidig uitzicht; westertoren van 1770-1771; annotaties uit de kerkkroniek voor de jaren 1753-1774 wijzen op aanzienlijke verfraaiingswerken, zie het nog aanwezige mobilair; vergrotings- en restauratiewerken uitgevoerd in 1938 onder leiding van architect R. Van Steenbergen sr., onder meer afbreken en herbouwen sacristie, deels herbouwen transept, bijbouwen van berging en noordelijk zijportaal; aanpassingswerken toren in 1976-1977.

Georiënteerde kruisbasiliek met westertoren, driebeukig schip van drie traveeën, transept van twee traveeën, koor van drie traveeën met driezijdige sluiting, hoge zijkoren van twee traveeën met vlakke sluiting, sacristie aan zuid- en berging aan noordzijde. Baksteenbouw met schaars gebruik van natuursteen, met lijst- en puntgevels (muurvlechtingen) onder leien zadel- en lessenaarsdaken.

Stoere, vierledige vierkante westertoren in classicistische stijl met ankers, omlijste rondbogige galmgaten en steigergaten onder ingesnoerde, octogonale spits met dakkapellen en smeedijzeren kruis; in 1976-1977 werd de begane grond opengebroken om er het voetpad van de inmiddels verbrede straat onder door te leiden; voormalige rechthoekige toegang in classicistische, hardstenen omlijsting met bekronende oculus, verbouwd tot open venster met op bovendorpel inscriptie "Pavete ad sanctuarium ego dominus". Gevels van zijbeuken, transept, zijkoren en koor geritmeerd door versneden steunberen, een omlopende zandstenen afzaat en een kordon onder de vensters; transeptgevels met kruis-, ruit- en kelkvormige metselaarstekens van gesinterde baksteen. Spitsboogvensters in bakstenen omlijsting voorzien van summier maas- en traceerwerk van zandsteen, ontbrekend in de kleine bovenvensters van de middenbeuk; blinde vensters in koorsluiting, het gedichte middelste met traceerwerk. Noordelijke zijbeuk met recent driezijdig portaal met korfboogdeur. Noordtransept met natuurstenen nis met beeld van Sint-Jozef met Jezuskind.

Interieur. Bepleisterd en beschilderd interieur met spitse ton- en halve tongewelven, respectievelijk in midden- en zijbeuken; spitse tongewelven van koor en zijkoren versierd met cassetten. Tweeledig opgebouwd schip met spitse scheibogen op zuilen met octogonale sokkel en dito koolbladkapiteel, waarop pilasters vertrekken die eindigen onder de lichtbeuk; gelijkaardige arcades aan koor en transept. Zwarte marmeren vloer.

Mobilair. Beeldhouwwerk: Calvariegroep van gepolychromeerd hout, uit de 15de eeuw, met vernieuwd kruis; Onze-Lieve-Vrouw met Kind van gepolychromeerd hout, Mechels werk, uit het einde van de 16de eeuw; gepolychromeerde houten beelden van de Heilige Maagd en de Heilige Balbina, 1753; witgeschilderde houten beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, 1757; gepolychromeerde houten beelden van Heilige Anna, Heilige Apollonia, Heilige Barbara en van witgeschilderd hout van Heilige Carolus Borromeus, Heilige Franciscus van Sales en Heilige Johannes Nepomucenus, 1758. Reliekhouders van witgeschilderd hout, respectievelijk met buste van Heilige Antimus en Heilige Quirinus, uit het begin van de 18de eeuw.

Meubilair: portiekvormig eikenhouten hoofdaltaar, uit de eerste helft van de 17de eeuw, met schilderij op doek Marteldood van Sint-Quirinus, uit het midden van de 17de eeuw, gepolychromeerd houten bekroningsbeeld van Heilige Quirinus, 1758 (?) en altaartafel met tabernakel, in 1772 overgebracht van de zuidelijke kruisbeuk; noordelijk zijkoor met portiekaltaar van gemarmerd hout, met schilderij op paneel Onze-Lieve-Vrouw en Kind schenken een rozenkrans aan Sint-Franciscus van Assisi en Sint-Dominicus en houten bekroningsbeeld van Onze-Lieve-Vrouw, uit de eerste helft van de 17de eeuw; hiervoor, arduinen doopvont, 1629 (?) met koperen deksel; zuidelijk zijkoor met portiekaltaar van gemarmerd hout, met schilderij op doek Kruisafneming naar P.P. Rubens en bekronende beelden, alles van 1773. Eikenhouten preekstoel, uit de 17de eeuw. Doksaal, 1767, op stenen pijlers uit de 16de eeuw, met eikenhouten orgelkast, aangekocht in 1753. Afsluiting doopkapel van arduin met Y-vormig steenmerk, eik en smeedwerk, circa 1600. Binnendeur van sacristie, eik en smeedwerk, gedateerd 1757.

Varia: glas-in-loodramen, uit de 19de eeuw, in het transept. Zeven arduinen grafstenen uit de 17de en 18de eeuw.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Antwerpen, Cel Monumenten en Landschappen, archief, dossier A/1025.
  • Beerse Vlimmeren, 1991, p. 408-410.
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Turnhout I, Brussel, 1976, p. 40-41.
  • VAN AUTENBOER E., De verering van Sint-Quirinus in West-Europa en speciaal te Vlimmeren, in De Vlierbes, X, 1988, p. 75-93.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Quirinus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12371 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Gemeente Beerse

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.