erfgoedobject

Hoeve Te Swembeke

bouwkundig element
ID
205358
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205358

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Te Swembeke
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Te Swembeke
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

18de-eeuwse hoeve zogenaamd "Te(r) Swembe(e)ke", gedeeltelijk her-/verbouwd in de tweede helft van de 20ste eeuw. De hoevenaam verwijst naar de historische benaming voor de Vaarnewijkbeek ("de Swembeke"). Het zijtracé naar de hoeve loopt in het verlengde van de Asselstraat en werd voorheen gekruist door de thans verdwenen Poekweg. Opgenomen in de niet-limitatieve lijst van merkwaardige gebouwen in het open landschap van Harelbeke, definitief vastgesteld in de gemeenteraad van 11.02.2008 (categorie 1).

Historiek

Hoeve "Te(r) Swembe(e)ke" behoorde tot de rentegronden van de heerlijkheid Hulste.

16de eeuw. Oudste vermelding met een pachtcontract van 1552-1553. Vanaf 1553 eigendom van Margriete Van Loo, weduwe van Willem van Rumbeke (pachter Jan Noppe) en vanaf 1557 in het bezit van Martin van Hornes, ridder en de heer van Gaasbeke en Hontscote (verpacht aan de familie Bouchoult).

17de eeuw. Vanaf 1639 eigendom van de weduwe en kinderen van Jan du Rieu. Op de kaart met de voorstelling van de heerlijkheid Duyfhuyse vermoedelijk van circa 1682 vindt men de oudste tekening van de hofstede terug, bestaande uit een woonhuis en schuur.

18de eeuw. In de jaren 1740-1750 eigendom van de familie Duthoit. In 1767-1796 is de pachter Joos d'Hondt. Op de kaart van 1750, opgemaakt door Frans De Bal en op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), worden drie gebouwen weergegeven in een U-vormige opstelling.

19de eeuw. Op het primitief kadasterplan (circa 1830) wordt de gesloten hoeve weergegeven bestaande uit een boerenhuis, een schuur, een landgebouw (stal of schuur) en het poortgebouw met geïncorporeerde stal; in de boomgaard staat een bakhuis. Circa 1830 eigendom van Avocato Debure uit Kortrijk. Vanaf 1834 eigendom van de kinderen van Frans Wolfcarius uit Kortrijk (pachter D'Hooghe). Op de Atlas der Buurtwegen (1845) en de Popp-kaart (1856) aangeduid als "D'Hooghe Ferme". In 1882 is kolonel Wolfcarius uit Antwerpen eigenaar van de hoeve.

20ste eeuw. In 1933 wordt de hoeve verkocht aan Andreas Lambrecht, burgemeester van Wielsbeke. In 1943 laat Andreas Lambrecht - op dat ogenblik vermeld als vlashandelaar - het zich in puin bevindende bakhuis in de boomgaard afbreken; de schuur en het landgebouw aan de oostzijde van het erf worden deels herbouwd en uitgebreid, waardoor de hoeve een meer gesloten karakter krijgt. Bouw in 1943 van een volume tegen de zuidgevel van de stal en een hangar met vierkante plattegrond ten noorden van de bestaande bebouwing. Het boerenhuis wordt verlengd in 1982 door toevoeging en verbouwing van het bakhuis. In 1998 wordt het boerenhuis grondig gerenoveerd, waarbij de authenticiteit volledig verloren gaat. Er wordt een nieuwe gevelsteen (recuperatiesteen) en nieuw houten schrijnwerk geplaatst; de binneninrichting blijft naar verluidt ongewijzigd.

Beschrijving

Hoeve met losse bestanddelen gelegen rondom een centraal erf en zo als het ware een gesloten hoeve vormend. Het geheel is omgeven door een beukhaag. De lange dreef naar de hoeve (voorheen? omzoomd door populieren) vormt de verbinding tussen de Vierkeerstraat en de Bavikhoofsestraat. Begraasd erf met monumentale boom en in het midden een afgedekte steenput met armpomp. Zwaar gerenoveerd boerenhuis, 18de-eeuws poortgebouw met geïntegreerde stalling en schuur, in 1943 uitgebreid met grote schuur en later met nog loodsen.

Woonhuis gelegen aan de noordwestzijde van het erf; bewaarde volumes met hernomen gevelindeling. Bewaarde landgebouwen; verankerde baksteenbouw onder overkragende pannen zadeldaken, wit-groen geschilderd schrijnwerk.

Poortgebouw met geïntegreerde stal aan de zuidwestzijde van het erf. Ten westen van de doorrit deels herbouwd als garage bij de gerenoveerde woning. Dwarsdoorrit met rechthoekige houten poort. Rechts daarvan aan gevel bevestigde calvarie; Christusfiguur op beschilderd, houten kruis onder houten zadeldak. Stalgedeelte met dakkapel aan erfzijde; drie staldeuren (één deels dichtgemetst) waarvan één met schuifdeur op hangrail. Lagere dwarsschuur aan zuidoostzijde van het erf met centrale doorrit en lichtgetoogde deur. Hogere dwarsschuur uit 1943 aan noordoostzijde van het erf met centrale dubbele schuifpoort op hangrail; rechthoekige muuropeningen onder betonnen lateien.

Bakstenen aardappelkelder bedekt met aarde. Korfbogige opening als toegang tot het koepelgewelf.

Ten zuiden van de hoevesite is een restant van een voormalige watermolen bewaard gebouwd vóór 1883 als vlaszwingelmolen en gelegen op de linkeroever van de Vaarnewijkbeek. Zwingelmolen oorspronkelijk uitgerust met een houten onderslagrad met een diameter van 2,3 meter en vier (verwijderde) zwingelwielen. Tot 1900 wordt de watermolen in werking gehouden door landbouwer Vercruysse. In 1930 wordt het houten onderslagrad verwijderd. Op de kaart van het Nationaal Geografisch Instituut van 1959-1961 ligt ten zuiden van de hoeve een brugje over de beek dat de hoeve via een wegje ook rechtstreeks verbindt met de huidige Bavikhoofsestraat. Thans ruïne en gebruikt als schuilplaats voor koeien. Bewaarde bakstenen gelijkvloerse verdieping, ingekort en met een betonplaat afgedekt. Bewaarde molenstuw in de Vaarnewijkbeek. Het steenwerk dat de wateras droeg, is nog gedeeltelijk zichtbaar.

  • Archief Technische Dienst Harelbeke, Bouwaanvragen: Bavikhove, 1998/107.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Bavikhove, 1882/34, 1943/20.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 212: Kadastrale Legger, Bavikhove, artikel 522.
  • Rijksarchief Gent, Fonds Piers de Ravenschoot, nr. 1219: Renteboek van de heerlijkheid Duyfhuyse met plan van land en een hoeve gelegen rond de Leie, de Vaernewyckbeek en de straete naar Bavikhove naer Cortryck, plan van enkele percelen land aan de straete naer Thielt, s.d. (1682).
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nr. 495: Caerte figurative van twee geprojecteerde steenwegen leedende van de stadt Cortryck naer de gonne van Thielt, F. De Bal, 1750.
  • BOTTE K., GLORIEUX R., VANDEWALLE (red.), Het hoevenboek van Harelbeke, Deel 1: Bavikhove, Harelbeke, 1985, p. 12-14.
  • CLAERHOUT R., VANHOUTTE R., VUYLSTEKE G., Bavikhove: historische gebouwen en monumenten, s.l., s.d.
  • Zo was Bavikhove, Handzame, 1976, nummer 36.
  • Molenecho's, geraadpleegd op 05/08/2009.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het zwaar gerenoveerde boerenhuis is gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Andere hoevegebouwen, waaronder de oostelijke schuur, het hoekgebouw en poortgebouw, kregen een nieuw dak en het gevelparement werd gewijzigd of vernieuwd. Een kleiner volume ten zuiden van de stal palend aan het poortgebouw, is verdwenen.

  • Informatie verkregen van Intercommunale Leiedal (22 december 2022). 
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Te Swembeke [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205358 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.