erfgoedobject

Huis de Zeven Torens

bouwkundig element
ID
29336
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/29336

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Huis de Zeven Torens
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Huis de Zeven Torren
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Groene Rei met omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Oorspronkelijk drie afzonderlijke panden (zie nummers 1-2-3) met tuinen lopend tot aan de Groenerei. In de loop van de 18de eeuw bouwen van oranjerie (zie nummer 4) aan reieoever. Vanaf 1933 open ruimte ingenomen door nieuwbouw (zie nummers 5-6-7). Thans leegstaand complex zich situerend ten noorden van de Groenerei, ten zuiden van de Hoogstraat, ten westen van de Meestraat en ten oosten van de Burg. Geheel is fasegewijs tot stand gekomen.

1. Oudste vleugel, Huis de Zeven Torren (Hoogstraat nummer 8) 

Oorspronkelijk "Ten Sceipstale", zie wezenrijboeken van Sint-Donaas. Zogenaamd "Huis de Zeven Torren" zie zeven torentjes die de gevel van het "stadskasteel" aanvankelijk bekroonden. Volgens recent bouwhistorisch onderzoek is pand fasengewijs tot stand gekomen.

Begin 13de eeuw: bouwen van een huis aan de straatzijde op een circa 1240 m2 groot erf, enerzijds begrensd door de omwalling van de Burg en anderzijds door Groenrei, Hoog- en Meestraat.

Circa midden 13de eeuw: bouwen van een tweede bakstenen huis, zie de resten in de zijgevel van waterlijsten van Doornikse kalksteen en van vensters.

Rond 1276: volgens dendrochronologisch onderzoek van balklaag dichtbouwen van ruimte tussen twee huizen en grondig verbouwen van bestaande constructie, het huis had toen reeds twee traptorens, vijf bouwlagen, in de zijgevel resten van hoge vensters in rondboognis omlijst door rondstaven, en van waterlijsten van Doornikse kalksteen.

1562: Marcus Gerards tekent het pand als een rechthoekig gebouw met lijstgevel van zeven traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak en verder getypeerd door sierlijke arkeltjes.

Circa 1717: huidige gevelopstand.

1909: ontpleisteren van gevel.

1962: voorstel naar ontwerp van architect J. Priem (Brugge) om de gevel van het "Huis De Zeven Torren" en de aanpalende gebouwen in hun gotische toestand te reconstrueren. Voorstel stuitte in diverse commissies op enorm verzet en werd uiteindelijk niet uitgevoerd.

Breedhuis met acht traveeën en twee en een halve bouwlaag onder schilddak. Verankerde bakstenen lijstgevel met gebruik van Doornikse steen voor de plint met zeven kelderopeningen en hoekblokken. Rechthoekige vensters, op begane grond in verdiepte nissen met sporen van 16de-eeuwse vensters; bovenvensters in vlakke bepleisterde omlijsting.

Interieur. Onder middengedeelte een tweebeukige kelder van vier traveeën diep en overwelfd met kruisribgewelf, bakstenen gewelfribben steunen op centrale rij Doornikse zuilen en op consoles tegen de zijmuren onder meer met bladversiering, Gewelfsleutels van zandsteen met gestileerde bloemmotieven. Sporen van vroegere balkenzoldering en van rijke neoclassicistische decoraties. Oorspronkelijk voorzien van sierlijke en monumentale draaitrap, met de klassieke opeenvolging van zuilenorden: Dorische, Ionische en Korintische zuilen. Dakconstructie bestaande uit twee schaargebinten en één nokgebinte.

2. Hoekpand Casselberg (Hoogstraat nummer 6)

Zogenaamd "Casselberg" zie wezerijboeken van Sint-Donaas. Imposant herenhuis van negen + drie traveeën en twee en een halve bouwlaag onder leien zadeldak. Oude kern uit de 15de eeuw volgens dendrochronologisch onderzoek van de sporenkap.

In de loop van de 16de eeuw: enkele aanpassingen, zie smeedijzeren traliewerk van zes kelderopeningen en zijgevel.

1772: verbouwen van pand, zie jaarsteen in kelder: "R. ADUMD. J. Van Outryve Can. S. te Donatia 1772" en, zie gevelparament achtergevel en twee huidige dakkapellen. De vensterdorpels worden verlaagd, de kroonlijst aangepast, de balkenzoldering van de kelder werd vervangen door gewelven aangewerkt tegen de bestaande muur.

1841: toevoegen van een twee traveeën diepe aanbouw, en invoegen van monumentale traphal en koetspoort.

1843: neogotische aankleding van de gevels onder meer aanbrengen van een neogotische inrijpoort onder twee dito balkons; ook ijzeren borstweringen voor de zoldervensters van de voor- en zijgevel.

Circa 1850: ontpleisteren en herstellen van de gevels.

Verankerde bakstenen lijstgevel met gebruik van zandsteen voor de hoge plint met zeven kelderopeningen, hoekblokken en basissen van de vroegere vensters. Rechthoekige vensters gevat in rechthoekige Brugse travee, type I, vensters derde bouwlaag met neogotische borstwering; ramen van 1843. Korfboogpoort in een geprofileerde omlijsting van zandsteen met kruisbloembekroning en driepassen in het bovenlicht; bewaarde paneelvleugeldeur; met hogerop deurvensters, in geprofileerde omlijsting met negblokken - laatst genoemde mogelijk oorspronkelijk; behouden geprofileerde balkonplaten van 1843. Zijgevel gemarkeerd door Brugse travee, type I met rechthoekige aangepaste vensters en gekoppelde driepasboogjes onder meer in boogvelden.

Interieur. Onderkelderd. Oorspronkelijk met houten balklaag. Thans gewelven met gordelbogen, aangewerkt tegen de bestaande gotische muren. Grosso modo bewaarde 19de-eeuwse planindeling en ruimtewerking met koetsdoorrit, rechts aansluitende vestibule. Sterk verkommerde aankleding. Begane grond. Trappenhuis wordt zenitaal verlicht. Voorts enfilade van vijf salons, langs twee dwarse zijden onderling verbonden door brede deuropeningen. Salons met sporen van wandafwerking bestaande uit lambriseringen waarboven bespanningen op houten kaders, sporen van vroegere marmeren schouwen en stucwerkplafonds. Bewaarde sporenkap met voetravelingsconstructie. Elke dakspoor met twee hanenbalken waavan de onderste bijkomend ondersteund wordt door korbelen.

3. Huis zogenaamd "'T Fransche Schild"

Breedhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen), vóór 1562 bij "Huis de Zeven Torren" gevoegd. Vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, opklimmend tot 15de-16de eeuw. Baksteenbouw op plint van zandsteen. Geprofileerde bogen van baksteen boven de huidige benedenvensters wijzend op de afmetingen van de oorspronkelijke vensters. Aangepaste vensters zie nummer 6 ook wat de ramen betreft. Links monumentale poort oorspronkelijk voorzien van deurnaald met jaartal 1723. Bekronend ovaal radvenster van 1854, zonder de voorziene stucomlijsting met oren.

4. Hoekpand Huis Calis (Hoogstraat nummer 10) bij Meestraat

Zogenaamd "Huis Calis". Neo-Brugs diephuis met enkelhuisopstand; drie traveeën met souterrain en drie bouwlagen onder zadeldak van 1899; gebouwd ter vervanging van een lager dubbelhuis van twee bouwlagen met lijstgevel onder pseudo-fronton. Verankerde rode baksteenbouw met rechthoekige vensters in spitsboognissen.

5. Oranjerie

Voormalige oranjerie met bewaarde classicistische Reiegevel uit de 18de eeuw van zeven traveeën. Overige gevels van vier traveeën grondig gewijzigd in 1960: onder meer verdubbelen van volume, het oorspronkelijke schilddak werd aangevuld met twee dwarse vleugels en daartussen met stuk plat dak. Verankerde rode baksteenbouw op zandstenen plint. Sterk symmetrische reigevel met centrale middenrisaliet voorzien van rondboogvenster in entablement met kroonlijst en op tweede bouwlaag rechthoekige vensters in vlakke omlijsting. Voorts rechthoekige vensters.

6-7-8. Telefooncentrales

Respectievelijk gebouwd in 1933, 1957 en 1967 als telefooncentrales. Voorgevels van 6 en 7 met typische neogotische gevelaankleding, zie trapgevels, dakkapellen met getrapte topgevels, vensters met natuurstenen kruiskozijnen en tussendorpels. De op de binnenkoer gerichte gevels zijn eenvoudiger. Laatst genoemde telefooncentrale met bepleisterde en witbeschilderde lijstgevel.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief, dossier 202.
  • Dienst Monumentenzorg en Stadsvernieuwing Brugge, Dendrochronologisch onderzoek Hoogstraat, 1 december 1998.
  • Stadsarchief Brugge, Bouwvergunningen, nr. 4/1854, nr. 54/1899.
  • DEVLIEGHER L. 1975: De huizen van Brugge, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen 2-3, Tielt, 125-129.
  • JANSE H., DEVLIEGHER L., Middeleeuwse bekappingen in het vroegere graafschap Vlaanderen, in Bulletin de la commission royale des monuments et des sites Bulletin van de koninklijke commissie voor monumenten en landschappen, Brussel, 1962, p. 322, 350-352, 359.
  • VAN EENHOOGE D., Bouwhistorisch onderzoek in 1998 te Brugge (W.-VL.). Huis de Zeven Torren, Hoogstraat 8, in Kroniek Archaeologia Mediaevalis, XXII, 1999, p. 79-80.

Bron: GILTÉ S. & VANWALLEGHEM A. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Brugge, Oudste kern, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 18nA Noord, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

De zolder van het huis Casselberg (Hoogstraat 6) is door een brandmuur verdeeld in twee ongelijke delen. De sporenkap boven het westelijk gedeelte  telt 36 sporenparen, deze boven het oostelijk gedeelte 27 sporenparen. Elk sporenpaar is door twee hanenbalken verbonden. Tussen de daksporen en de onderste hanenbalken bevinden zich korbelen.

De veldatum van het dendrochronologisch onderzochte bouwhout situeert zich in de winter van 1485/1486. Deze datum slaat niet op de oorspronkelijke bouwperiode van het huis die wellicht in de 13de eeuw moet worden gedateerd, maar op een bouwperiode waarin het huis, op de kelder na, nagenoeg volledig werd herbouwd. De oostelijke kap lijkt zeer homogeen en dateert waarschijnlijk volledig uit de late 15de eeuw. De westelijke kap daarentegen lijkt opgebouwd uit zeer veel hergebruikmateriaal dat uit oudere bouwperioden kan dateren. Al werd dit laatste nog niet geverifieerd via een dendrochronologisch onderzoek.

De kap van huis 't Fransche Schild (Hoogstraat 8) is een 18de-eeuwse gordingenkap maar met resten van een sporenkap uit de 16de eeuw.

  • VAN EENHOOGE D., DEBONNE V. & HANECA K. 2018: Middeleeuwse dakkappen in Brugge en ommeland. Een catalogus, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 97, Brussel.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Huis de Zeven Torens [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/29336 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.