erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Amandus

bouwkundig element
ID
35993
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/35993

Juridische gevolgen

Beschrijving

Heden vrij monumentale bakstenen kruiskerk ingeplant aan de westrand van de Hofkouter, die de Schelde domineert, op de splitsing van de huidige Molenstraat en Kloosterstraat, te midden van het behouden ommuurde kerkhof.

Hostoriek

Eerste melding van een kerk daterend uit de 13de eeuw met patronaat toebehorende aan de Sint-Aubrechtsabdij (gesticht in de 11de eeuw) van Kamerijk (de enige in het Land van Aalst), en tot 1559 ressorterend onder het bisdom Kamerijk, nadien onder het bisdom Gent.

Over de bouwgeschiedenis en de eerste kerk is zeer weinig bekend. Voorstelling van de vroegere kerk op de gravure van het kasteel van Gavere in Sanderus, Flandria Illustrata van 1641, en op de kaart van Benthuys (1742) als kruiskerk met kruisingstoren. Volgens F. De Potter kerk heropgebouwd in 1789 met uitzondering van het oude 13de-eeuws koor in Doornikse steen. Eerste aanvraag tot vergroting van de kerk in 1864 naar ontwerp van architect E. de Perre, pas uitgevoerd in 1874-77. In plaats van het oude koor werden transeptarmen en een nieuw meer naar het oosten uitgebouwd groot koor van twee traveeën met zijkoren en driezijdige sluiting gebouwd. Westtoren toen voorzien van een nieuwe bovengeleding en achthoekige spits. In 1918 werd voornamelijk de voorgevel met toren en noordoostzijde, de sacristie, bakstenen gewelven van koor, transept en zijbeuken en het meubilair sterk beschadigd. Restauratie in 1922.

Beschrijving

Heden kruiskerk met pseudobasilicaal schip van vier traveeën, een uitspringende vierkante westtoren, uitspringende transeptarmen en koor en zijkoren van twee traveeën met centrale driezijdige apsis, lagere berging en sacristie in de oksels van transept en koor.

Uiterst sobere baksteenbouw met enkel verwerking van arduin bij de deur- en vensteromlijstingen in de toren. Afdekkende leien zadel- en schilddaken en piramidaal dak van de toren (in plaats van achtzijdige gesnoerde spits).

Uitspringende vierkante westtoren met in de voorgevel rondboogvormige vleugeldeur met waaier gevat in arduinen omlijsting onder klassiek hoofdgestel. Getoogd omlijst bovenlicht geflankeerd door twee kleine gevelsteentjes met jaartal Anno 1798, erboven ronde oculus. Bovenste geleding van 1874 met rondboogvormige gekoppelde galmgaten onder waterlijstjes; ronde uurwerken en steigergaten onder de gootlijst toegevoegd in 1922. Zijgevels, transepten en koor met eenvoudige rondboogvensters met glas in lood.

Interieur

Pseudobasilicale opstand met schip en zijbeuken gescheiden door rondboogarcaden op ronde zuilen op achthoekige sokkel. Overwelving met tongewelven gescheiden door gordelbogen, verbonden door ijzeren trekijzers. Kruising gemarkeerd door gecanneleerde pilasters met verguld Korinthisch kapiteel. Halfcirkelvormig koor met vernieuwde beschildering.

Mobilair

Schilderijen: Aanbidding der Koningen, Vlaamse School, tweede helft 15de eeuw.

Beeldhouwwerk: beeld van Jezus aan het Kruis, eik, 18de eeuw.

Meubilair: hoofdaltaar met wapenschilden van familie Grenier, marmer, circa 1887-88; noordelijk zijaltaar van Onze-Lieve-Vrouw, eveneens met wapenschild van familie Grenier, van 1887-88 (volgens gedateerde inscriptie); communiebank: eik, 19de eeuw; preekstoel in Lodewijk XVI-stijl met medaillons van de Heilige Amandus en de Heilige Catharina; trapleuning in loofwerk en medaillons van Sint-Jan Nepomenicus, eik, gedateerd 1768; biechtstoel, eik, tweede helft 19de eeuw; doopvont met wapenschild van graaf de Lichtervelde, marmer en koper, 18de eeuw.

  • Archief K.C.M.L., 295.
  • DE POTTER F. - BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen reeks I, deel 3, Gent, 1864-1870.
  • DE SMET A. & TIMMERMANS R., Gavere, (Jaarboek van de Zottegemse Culturele Kring, 1963-64, p. 116-124).
  • VANDENBUSSCHE -VAN DEN KERKHOVE C., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost-Vlaanderen , Kanton Gent VI, Brussel, 1979, p. 24-26.
  • VAN DEN GHEYN G., Gavere, (Oudheidkundige inventaris van Oost-Vlaanderen, Gent, 1911).

Bron: BOGAERT C. & VERBEECK M. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Destelbergen - Oosterzele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het oude kerkhof rondom de kerk werd volledig geruimd maar een deeltje van de omheiningsmuur werd behouden. Er werd een nieuwe centrale begraafplaats aangelegd aan de Lielareweg 7 in Gavere.

Auteurs: Jacobs, Els
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Oorlogsmonument Gavere

  • Is deel van
    Molenstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Amandus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/35993 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Gemeente Gavere

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.