erfgoedobject

Sphera Mundi

bouwkundig element
ID
5160
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/5160

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Sphera Mundi
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Sphera Mundi
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Herenhuis dat oorspronkelijk een ruimer perceel besloeg doorlopend van het Kipdorp tot de Keizerstraat, en al in de 15de eeuw werd vermeld onder de naam “Sphera Mundi”. De patriciërswoning werd tussen 1633 en 1648 in barokstijl herbouwd door de koopman Ferdinand de Groote, die het eigendom verkregen had van zijn schoonouders, de koopman-wethouder Adriaan Haecx en Suzanna Tholincx. In 1764 kwam het hotel in het bezit van Arnould de Pret Moretus (Antwerpen, 1722-Hemiksem, 1789), heer van Calesberg, die gehuwd was met Marie Petronille Moretus. “Sphera Mundi” werd omstreeks 1897 door de familie de Pret verkocht aan de graanhandelaar Joseph Wégimont (1848-1910), echtgenoot in tweede huwelijk van Anne Criquillon. Deze liet in 1897-1898 de stallingen in de Keizerstraat door de architect Ernest Stordiau verbouwen en uitbreiden tot kantoren. In opdracht van de handelsmaatschappij Comptoir Commercial Anversois die minstens vanaf 1903 in het complex gevestigd was, werden de gebouwen in de Keizerstraat vervangen door een prestigieus kantoorgebouw, naar een ontwerp door de architect Jos. Bascourt uit 1910.

Het complex dat vier vleugels rond een binnenplaats omvat, klimt in kern vermoedelijk op tot de 16de eeuw, en werd tot zijn huidige barokke vorm verbouwd tijdens het tweede kwart van de 17de eeuw. Het gevelfront aan de straat, met een gevelbreedte van negen traveeën, omvat twee bouwlagen onder een leien zadeldak. De zandstenen lijstgevel met plint uit blauwe hardsteen, wordt gemarkeerd door een monumentaal, hardstenen middenrisaliet in barokstijl, dat stilistisch aanleunt bij dat van het hotel Delbeke in de Keizerstraat. Dit laatste bestaat uit de rondboogpoort in een geblokte omlijsting met imposten en voluutsleutel, versierde boogzwikken, boven de deur een paneel met opschrift "Comptoir Commercial Anversois. Ancienne maison J. Wégimont Societé Anonyme", afgesloten door een gebogen waterlijst; houten vleugeldeur, de makelaar met voluut- en mascaronsleutel. De flankerende, geringde composietzuilen op basementen, dragen de zware voluutconsoles van het balkon met balustrade, waarvan de postamenten worden bekroond door pijnappels. Hierbij sluit een deurvenster aan in een schouderboogvormige omlijsting met schelpsleutel, geflankeerd door pilasters met composietkapiteel en voluten waarop aanzet van het gebroken fronton en met grillige waterlijst. Het geheel is gevat in een blind spiegelboogveld met doorlopende platte banden. Boven de daklijst rijst een verhoogde halsgevel op, waarin een uitgewerkt rondboogdrielicht, gevat tussen vleugelstukken met bolornamenten en een driehoekig fronton als bekroning. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van aangepaste, rechthoekige vensters in hardstenen omlijsting met houten luiken, op de bovenverdieping met lekdrempel. Het parement vertoont op de begane grond sporen van gedichte bovenlichten met wigvormige ontlasting; de deur in de linker travee dateert van de verbouwing door Stordiau uit 1898. Een geprofileerde daklijst en een gekorniste houten kroonlijst vormen de gevelbeëindiging; vier hardstenen dakkapellen met vleugelstukken en driehoekig fronton flankeren twee aan twee het middenrisaliet.

Gesloten binnenplaats, symmetrisch omringd door zandstenen vleugels van respectievelijk zeven en vier traveeën, twee bouwlagen hoog onder leien zadeldaken waarin dakkapellen. De noordvleugel onderscheidt zich door een poortomlijsting en een groot dakvenster in de middenas aan de zijde van de binnenplaats, en een noordelijke tuingevel van acht traveeën gemarkeerd door een middenrisaliet met dakvenster.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1897#1880 en 1903#329.
  • TIMMERMANS B. 2008: Patronen van patronage in het zeventiende-eeuwse Antwerpen. Een elite als actor binnen een kunstwereld, Amsterdam, 173.

Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine; Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sphera Mundi [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/5160 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.