erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Michiel (en Sint-Pieter)

bouwkundig element
ID
6409
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6409

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zuid-noord-georiënteerde neoromaanse-vroeg-christelijke driebeukige kruisbasiliek van 1893-97 naar ontwerp van F. Van Dijk.

Terrein in 1882 of begin 1883 aan het bisdom geschonken door de "Société Anonyme du Sud d'Anvers". Voorlopige kapel gebouwd in 1883-84. Parochie opgericht bij Koninklijk Besluit van 9 maart 1886. Eerste ontwerpen voor een definitieve kerk in neogotische stijl dateren van 1887. Openbare aanbesteding op 2 juni 1893, eerstesteenlegging op 1 augustus 1893 (zie gedenkplaat interieur), en machtiging opbouw verleend bij K.B. van 26 oktober 1893. Inwijding op 4 mei 1897 (zie gedenkplaat interieur).

Exterieur qua stijl geïnspireerd op het Franse constructivisme en het oeuvre van L. Vaudoyer en P. Abadie, en zo verwijzend naar de romaanse kerken uit de streek van de Dordogne en Charente. Interieur verwijst naar de Sankt Bonifazkerk te München van 1835-45 naar ontwerp van G.F. Ziebland en vandaar naar de vroeg-christelijke en de romaanse architectuur.

Plattegrond: schip met ingangstravee en acht traveeën, transepten met twee rechte traveeën en vlakke sluiting, getrapt koor met vijf absiden en halfronde sluiting. Vierkante toren tegen oosttransept. L-vormige sacristie aan zuidzijde van koor, door gangen verbonden met koor en pastorie. Rechthoekige pastorie aan Cuylitsstraat nummer 24, gelegen in zuidwesthoek van het terrein.

Baksteenbouw met voorgevel van Euvillesteen, verder decoratief gebruik van natuursteen; zinken zadel- en lessenaarsdaken.

Voorgevel met centrale puntgevel. Op elkaar gestelde steunberen eindigend op lantaarn onder stenen koepeldak bij puntgevel. Rondbooggalerij, boogfries. Rondboogvensters; centraal rondbogig portaal met rechthoekige deuren, trumeau, latei met opschrift "D.D. Michaeli, AC Petro. sacrum", timpaan voorstellende "Majestas Domini" omringd door de symbolische afbeeldingen van de Evangelisten, door J. Gerrits van 1897. Traveeën geritmeerd door lisenen of steunberen overgaand in lisenen. Boogfriezen of diamantkopfriezen onder daklijsten. Hoogkoor met pseudo-dwerggalerij. Rondboogvensters met geblokte boogomlijsting. Oostelijk transept met vierkante toren van vijf geledingen bekroond met ronde lantaarn geflankeerd door beelden voorstellende de symbolen van de vier Evangelisten, door J. Gerrits van 1897; koepeldak (koperleien) en bekronend kruis. Op elkaar gestelde steunberen, lisenen eindigend in boogomlijsting. Rondboogvensters en -galmgaten. Rechthoekige deur in spitsbogige omlijsting, vlak timpaan.

Sacristie onder leien zadeldaken; rechthoekige en rondbogige muuropeningen.

Interieur: rijk versierde basiliek met natuurstenen wanden, friezen met rankmotief in middenbeuk en transept, triomfboog met fries voorstellende Lam Gods.

Schip met omlijste rondbogige scheibogen op zuilen van Zweeds rood graniet, basement, gebeeldhouwde teerlingkapitelen en met rankwerk versierde abacus van witsteen door J. Gerrits; kruising met omlijste rondbogen op vrijstaande zuilen van groen graniet uit de Vogezen en rechthoekige natuurstenen pijlers. Zichtbare dakconstructie met sierlijke spanten, trekbalken rustend op consoles, plafond met casementen. Koor en zijkapellen met halfkoepelgewelven; mozaïeken op gouden achtergrond, in koor voorstellende Zaligmaker met Aartsvaders en Apostelen, van 1899 door firma Salviati uit Venetië naar ontwerp van H. Redig. Kapellen naast ingangstravee met van mozaïek voorzien koepelgewelf. Prachtige mozaïekvloer.

Mobilair: Vergulde houten beelden onder meer door A. en P. De Roeck en J.B. Van Wint, uit de periode rond 1900; hoofdaltaar met baldakijn van witte steen met mozaïek door firma Coene en Brumaux, van circa 1897; marmeren ambo, van 1920; preekstoel van witte steen met marmer en mozaïek, van 1905; ingebouwde biechtstoelen, boogveld met mozaïek; koperen kruisweg door M. Manquoy naar ontwerp van H. Redig, van 1903.

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, Antwerpen, Sint-Michiel en Sint-Petrus, dossier 1, 8.
  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1893#1062.
  • [DE CLERCQ C.] Historische schets der parochie (Gedenkboek SS. Michiel en Pieter Antwerpen 1884-1934, Antwerpen, 1934, p. 9-29.)
  • HOSTIE R., De Sint-Michielskerk te Antwerpen, Antwerpen, 1970 (Vlaamse Toeristische bibliotheek nr. 129).
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Antwerpen. I tot IV, Brussel, 1979, p. 69.
  • Jubileumboek 1884-1984 SS. Michiel-Pieter Antwerpen, s.l., [1984].
  • LE GRELLE D. - DE BARSEE L. - BAUDOUIN P., Sint-Michiel en Sint-Petruskerk (Antwerpen die Scone, deel VIII. Grote kerken, Antwerpen, 1975, nr. 10).
  • L'Emulation, 1899, pl. 27-33.
  • STINISSEN J., Antwerpen en zijne tempels, s.l., [1909].
  • THYSSEN A., Antwerpen vermaard door den eeredienst van Maria, Antwerpen, 1922, p. 301.

Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Aannemer voor de bouw van de kerk is - getuige de "eerste steen" - Fréderic Masson.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Pastorie en parochiecentrum van de Sint-Michielskerk

  • Is deel van
    Amerikalei


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Michiel (en Sint-Pieter) [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6409 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.