erfgoedobject

Sint-Willibrorduskapel

bouwkundig element
ID
80241
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80241

Juridische gevolgen

Beschrijving

Toegewijd aan Sint Willibrordus (658-739), maar ook aan het Heilig Kruis en aan Sint-Antonius abt. Georiënteerd bedehuis met omlopend gekasseid pad gelegen in een deels omhaagde tuin, op 300 meter van de ten westen lopende Dommel; bakstenen 20ste-eeuws muurtje met pijlers aan straatzijde. De lindebomen duiden op een oud kerkhof, waarvan de hoefijzervormige wal nog duidelijk zichtbaar is. Vlakbij de kapel lag vroeger een grote, al in 1535 vermelde hoeve, "Capelhoeve". De overlevering spreekt van een nabijgelegen doopputje.

Oudste bedehuis van Neerpelt en één van de oudste Limburgse kapellen, teruggaand tot de 8ste eeuw. Al in 1441, vermelding van het beneficie van Sint-Willibrordus. De oorspronkelijke kapel, waarvan de bouw van het koor in de 15de eeuw werd aangevat, vormde een vierkant, met ten noorden een toegangshalletje met keienvloer. In de 18de eeuw, wekelijkse mis, beurtelings in de parochiekerk van Neerpelt en in de kapel. In de nacht van 14 op 15 maart 1881, diefstal van de meeste meubels. In 1906, herstel van de ingang, de cementbepleistering en het dakruitertje. In 1909, eerste verbouwing: toevoeging van een aan de binnenzijde halfrond koor en een in 1936 verlengde sacristie. In 1928, gedeeltelijke afbraak van het bedehuis, verbreding en verlenging naar het westen, aanbrengen van een westingang en dakruiter en overbrengen van het altaar, dat vroeger aan de oostkant van de vierkante kapel stond, naar de ronding van de koorapsis. Bij deze tweede verbouwing: ontdekking van Romeinse munten en ijzeren wapens.

Vanaf 1952 tot 1961, parochiekerk, tot de huidige kerk van het Herent voltooid was. Korte tijd in gebruik als parochiezaal en AA-dienst. In 1990, herinrichting van de ruimte rond de kapel. Sedert 1990, onderkomen van de Geschied- en Heemkundige Kring van Neerpelt, Pelta Inferior, die er een heemkundig museum "Nederpeelt" in onderbracht. Elk jaar, verering van Sint-Antonius rond 17 januari. Op Sint-Theunisdag, hoogmis, daarna verkoop per opbod van offergaven. Vroeger begaf zich ter gelegenheid der Kruisdagen een processie uit het centrum naar het Herent.

Op de Ferrariskaart (1771-77) wordt de kapel merkwaardig genoeg C[hape]lle St Georges genoemd en aangeduid als een rechthoekig bedehuis. In de Atlas van de Buurtwegen (1845) is de plattegrond uitgebreid met een ronde apsis, één rechthoekige uitbouw ten noorden en drie dito uitbouwsels ten zuiden.

De plattegrond beschrijft een schip van drie traveeën met een inspringend koor van één rechte travee met een driezijdige sluiting, ten zuiden geflankeerd door een sacristie met gelijkaardige sluiting.

Baksteenbouw onder zadeldaken (leien) met vierzijdige westelijke dakruiter met ingesnoerde naaldspits en bekronend smeedijzeren kruis; dito kruis boven het koor. Gecementeerde afwerking voor plint, versneden steunberen, overhoeks aan de sluiting, lekdrempels en het volledige iets lagere koor, voorzien van imitatievoegen. Rondboogvensters met roedeverdeling; centrale zijde van de sluiting met rondboognis waarin gietijzeren kruis. Westportaal met centrale rondboogdeur; rechthoekige deur onder houten latei in de met een rechte muizentand afgelijnde zijgevels. Dito deur bij de latere aanbouw, zie bouwnaad, onder lessaarsdak naast de sacristie.

Bepleisterd en beschilderd interieur. Eenbeukige ruimte onder gedrukt tongewelf. Gedrukt rondbogige triomfboog met geprofileerde aanzetstenen. Koortravee met gelijkaardige overkluizing, rustend op kroonlijst; sluiting met schelpvormige overwelving. Houten westtribune op ijzeren zuilen.

Mobilair: Na de diefstal van 1881 kwam het overgebleven mobilair, na de oprichting van de nieuwe parochiekerk van het Herent in 1962, grotendeels terecht bij plaatselijke notabelen, onder meer houten portiekaltaar (1695), preekstoel (eind 18de eeuw, Lodewijk XVI-stijl), afkomstig uit de oude kerk van Overpelt, biechtstoel (midden 18de eeuw, Lodewijk XV-stijl). Glasraam met de voorstelling van de Heilige Drievuldigheid, afkomstig uit het afgebroken Norbertinessenklooster (datum ?); fragmenten van glasramen en plaasteren beelden met dezelfde herkomst. Gietijzeren kruis, gevonden op de Kolis.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monuementenzorg Limburg, Cel Monumenten en Landschappen, dossier nr. 2313.
  • Neerpelt. Het is niet meer zoals het was, Neerpelt, 2000, afbeeldingen op p. 197.
  • BILSEN A., Honderd jaar Neerpelt. Fotokroniek van een dorp in de 20ste eeuw, Neerpelt, 2000, oude en recente foto's en oude prentbriefkaart op p. 144-147, foto van het glasraam op p. 34.
  • BILSEN A., Nota i.v.m. de Willibrorduskapel, onuitg. notities, Neerpelt, 2002.
  • BILSEN A., ORLENT M.J.M. e.a., De Sint-Niklaaskerk van Neerpelt. Geschiedenis en kunstbezit, Neerpelt, 2002 (vooral dl. 1. Kroniek van de parochie Neerpelt, p. 8 (oude prentkaart van ca. 1900 op p. 9), 47, 52.
  • BUSSELS M., De kapel van het Herent, in Limburg, 21, 1939-40, p. 189-194, afbeeldingen.
  • CLAASSEN A., Het vroege Christendom in onze streken. De oudste kerken. De Willibrordus-kapel te Herent-Neerpelt en Gruitrode-Muisven, in Limburg, 63, 1984, p. 63, 70-71, fig. 7.
  • CONINX J., Neerpelt. Korte geschiedkundige schets, s.l., 1951, p. 33-34.
  • GEUKENS B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Limburg. Kanton Neerpelt, Brussel-St.-Truiden, 1977, p. 33-34.
  • HOYDONKX J., Het Herent viert weer Sint-Theuniskermis, in Antoniana, 1990, p. 587, afb. van het in de parochiekerk van Herent ondergebrachte St.-Antoniusbeeld.
  • VAN DE WEERD H., De H. Willibrordus in Limburg. Sint Wilbert ter eere bij het jubeljaar van zijn overlijden, in Verzamelde Opstellen uitgegeven door den Geschied- en Oudheidkundigen Studiekring te Hasselt, 2, Hasselt, 1939, p. 218-219, afbn.
  • VAN DE WEERD H., Kerken en kapellen in de Limburgsche Kempen, in Verzamelde Opstellen uitgegeven door den Geschied- en Oudheidkundigen Studiekring te Hasselt, 2, 1926, p. 24.
  • VERMEULEN G., De Limburgse Sint-Antonius-abt kroniek anno 1992, in Antoniana, 1992, p. 82-83, afbn.

Bron: PAUWELS D. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Neerpelt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het kruis bovenop het dak van de kapel is verdwenen (mogelijk afgebroken).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Willibrorduskapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80241 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.