erfgoedobject

Schans Tallaart

bouwkundig element
ID
85618
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85618

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Veldschans Tallaart
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Schans Tallaart (2,5ha) is een betonnen verdedigingswerk in de buitenste fortengordel rond Antwerpen, gebouwd in de periode 1906-14.

Tallaart is als betonnen schans representatief voor pantserschansen uit de buitenste fortengordel, die gebouwd zijn in de laatste periode van de vervollediging van de buitenste fortengordel van de vesting Antwerpen enkele jaren voor de Eerste Wereldoorlog. Typisch voor schansen uit deze periode is dat ze volledig in (ongewapend) beton zijn opgetrokken én dat het geschut achter een gepantserde koepel is opgesteld. In vergelijking met de forten uit de buitenste gordel is de schans veel kleiner en beperkter van opzet. Hij diende enkel om het interval tussen het fort van Lier en het fort van Koningshooikt te dekken. De bewapening was beduidend lichter (7,5cm kanon), er was maar één geschutkoepel en de militaire gebouwen op het schanseiland waren veel minder omvangrijk. Verschillend van de schansen uit de binnenste fortengordel is het twee verdieping tellende hoofdgebouw met traditorebatterij. In de binnenste fortengordel is dit gebouw anders van opbouw en telt het maar één verdieping. In de periode 1906-1914 werden 12 betonnen schansen aan de buitenste fortengordel toegevoegd, waarvan 10 bewaard zijn gebleven. Zeldzaam zijn ze dus niet.

Oorlogsschade

De schans is in de eerste fase van de belegering van de vesting Antwerpen beschoten geweest (28 september-2 oktober 1914), maar veel minder intensief dan de schansen Bosbeek en Dorpveld. Nadat de schans deelnam aan de beschieting op (vermeende) Duitse posities en ook zelf werd beschoten, geraakte een deel van de bewapening buiten gebruik. De schans kreeg even versterking, die kort daarna werd teruggetrokken voor de versterking van de Netelijn. Toen de schanscommandant de toestemming tot evacuatie kreeg, vernietigde hij de bewapening en blies hij de kruitkamer op. Dit veroorzaakte de grootste schade: de hele rechtervleugel van het centrale gebouw ging in rook op. Alleen de achterste muur staat nog overeind. Daardoor lijkt schans Tallaart nu op een halve schans, het enige type in de buitenste fortengordel dat enigszins afwijkend is van de andere. Kraters in de aarden dekken zijn mogelijk de restanten van inslaande projectielen.

Bunkers en de omvorming naar infanteriesteunpunt

Belgische bunkertjes (van het type ‘abri conjugué’) getuigen van de aanpassingen van de schans tijdens het interbellum aan de nieuwe bestemming als infanteriesteunpunten. Gils merkt op dat de met betonplaten overdekte ‘zigzagtoegang’ door de wal uit de periode van het interbellum uitzonderlijk ook bewaard is in de Tallaartschans. De twee Belgische schuilplaatsen uit de jaren 1930 die de geschutkoepel flankeren bestaan nog. Uit dezelfde periode dateren de bunkers van de KW-linie in de omgeving van de schans. In de jaren 1930 werkte defensie hard aan de uitbouw van bunkerlinies als verdediging van het land.

Na de Tweede Wereldoorlog verkocht de overheid de schans aan een privé-eigenaar, die een woning aanpalend aan het schansgebouw toevoegde. Ook buiten de vestinggracht kwamen er nieuwe constructies. Voor de aanleg van de toegang werd een stukje van de schansgracht gedempt. Het microreliëf met aarden dekken en de binnenplaats op het schanseiland is vrij goed bewaard. Links is de vuurkam doorbroken, met name het stuk in het verlengde van het pad over de vestinggracht.

  • KLM, Moskouarchief (fonds 185), nr. 1491, map 3653: grondplan Schans Tallaart op schaal 1:200, 1940.
  • NGI Luchtfoto 1971, schaal 1:25.000 [online] http://www.ngi.be/cartesius/images/air/1971_B22R_1123.jpg (geraadpleegd op 12 september 2018).
  • Informatie Vlaanderen, Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II, DTM, raster, 1m, afgeleid van LiDAR-hoogtegegevens, 2013-2015.
  • GILS 2014: Antwerpse forten 1914, Tielt, 223-225.

Auteurs: Verboven, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schans Tallaart [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85618 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Lier

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.