erfgoedobject

Getijdenwatermolen Watermeulen

bouwkundig element
ID
85698
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85698

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Getijdenwatermolen Watermeulen
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Getijdenwatermolen
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Voormalige getijdenwatermolen vanouds gekend als de "Watermeulen", later hoeve en café en nu restaurant "De Watermolen". Gelegen aan de dijk van de Oude Durme in het landelijke gebied gevormd door de Durmemeersen tussen Kaaldries en Rodendries. De watermolen kende al een voorloper in de 14de eeuw, volgens een vermelding van 1389 in een renteboek en uit domeinrekeningen (1371-1381). De molen zou in 1452 afgebrand zijn tijdens de Gentse opstand tegen Filips de Goede. In 1523 was de molen nog in puin maar werd wellicht kort daarop heropgebouwd en maalvaardig gemaakt. Dit werd namelijk bij de toenmalige verkoop aan J. Pauwels als voorwaarde opgelegd. Nadien is Pieter Pauwels herhaaldelijk als eigenaar van de molen vermeld (1571, 1574, 1577). In 1747 was de molen in bedrijf onder molenaar Cornelis van Overloop. Volgens het land- en kaartenboek van Hamme (1772-1776) was de watermolen toen bezit van barones de Kessel, verpacht aan Pieter Joannes van Overloop en vergezeld van een aanpalend huis, een kleine stal en een kom of spaarvijver. Volgens kadastergegevens in de 19de eeuw herhaaldelijk veranderd van eigenaar door opvolging of verkoop. In 1885 werd de watermolen vergroot; deze verbouwing ging mogelijk gepaard met de aanpassing van de links aanpalende woning. In 1921 niet meer als watermolen in gebruik, deels omgevormd tot koeienstal van de bijhorende hoeve. Door het rechttrekken van de Durme omstreeks 1934 doen zich sindsdien geen getijden meer voor aan de Oude Durme.

De Watermolen was een koren- of bloemmolen van het type onderslagmolen waarvan de technische uitrusting verloren ging en het huidige houten rad slechts een namaakrad is. Het langwerpige bakstenen gebouw, parallel opgericht aan de Durmedijk, omvat rechts een hoog gedeelte van drie en een halve bouwlaag en drie traveeën breed, duidelijk een vroeger bedrijfsgebouw dat op het aanvankelijk lagere watermolengebouw teruggaat. Verankerde en deels gewitte baksteenbouw, nu onder overstekend pannen zadeldak op houten schoren, aan de voorgevelzijde terzelfder tijd het afdak vormend van een gevelbreed toegevoegd houten balkon. Volgens archieffoto's voorheen voorzien van industriële vensters met roedeverdeling; nu smalle vensters met nieuwe ramen en toegevoegde luiken en een aantal fors vergrote muuropeningen. De onderbouw bewaart metselwerk van het oude molenhuis van voor de vergroting van 1885. Grote natuurstenen blokken op de gevelhoeken en sporen van de aanvankelijke zijpuntgevel met muurvlechtingen in de vroegere watergevel. Onder de begane grond werden naar aanleiding van vloerwerken (2006) bouwresten blootgelegd die informatie verschaffen over de watermolenconstructie zoals een ringmuur met uitsparing voor de wateras. Aan de achterzijde werd het gebouw recent uitgebreid met een erker uitziend op de Durme.

Links aan het voormalige watermolengebouw palende woning in een lagere en diepere bakstenen constructie onder zadeldak, met klimmend dakvenster aan de achterzijde. Het volume werd door meerdere recente uitbreidingen gewijzigd zowel aan de voorzijde als achteraan (met grote veranda). Haaks op het voorerf aansluitende eenvoudige lage stal in baksteenbouw onder pannen zadeldak.

  • Gemeentehuis Hamme, Ommelooper & Terrier ofte Landt & Caerteboek Der Prochie van Hamme ende Heerlykhede van Sint Anne Liggende binnen den Lande van Dendermonde, 1772-1776 by Jan Baptiste van Huffel, gesworen Landt-meter, 16de wijk, nummers 70, 71.
  • Vlaams Ministerie van Ruimtelijke Ordening, Wonen en Onroerend Erfgoed, Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, afdeling Ruimtelijke Ordening Oost-Vlaanderen, archief.
  • F.B., De Watermolen van Hamme, in Levende Molens, XXVIII, 5, 2006, p. 52-54.
  • VAN BOSSCHE A., Malen en molens in Hamme, Hamme, 2005, p. 19, 66-69.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Getijdenwatermolen Watermeulen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85698 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.