Klooster- en schoolcomplex van de Zusters van het Geloof.

Historiek

In 1833 nemen de zusters Francisca en Theresia Bals, woonachtig in de "Tommehoek", samen met onderpastoor Louis Goeminne het initiatief om een klein schooltje met woning op te richten in de wijk "Boekboom" op de noordoostelijke hoek met de Groenestraat. Het plan voorziet een zaaltje voor de school, een keukentje en een voutekamer die als eerste bidplaats dienst doet en waar minderbroeder Jacobus Vergauwen in 1838 een kruisweg laat oprichten. In de school worden, naast godsdienstonderricht, tevens spin- en (later) kantwerklessen gegeven. De eerste ingetredenen zijn allen lid van de Tieltse Maria-Congregatie, die, naast lesgeven ook zieken verzorgen.

In 1840 wordt de gemeenschap verheven tot kloosterorde, bij aanvang Vincentius a Paulo genoemd, later gekend als "'t Gelove". Dit hoofdklooster zal verscheidene hulphuizen te Tielt oprichten, onder meer "Sint-Jozef" (1877) met kant- en leerschool in de Wittestraat, "Sint-Rochus" (1879) in de Ieperstraat, vanaf 1895 op de hoek van de Krommewalstraat en de Peperstraat (zie Peperstraat nummer 13), "de Liefde" (1880) langs de Wingensesteenweg (heden verdwenen) en "de Hoop" (1881) op de Poelberg, waar in 1938 een Lourdesgrot wordt bijgebouwd (zie Poelberg nummer 1). Nog in 1840 gebeurt een perceelsgrenswijziging met het naastliggende perceel en de openbare weg die wordt rechtgetrokken.

In 1844 wordt hoeve "Braeckeveld" aan de overzijde van de straat bij het kloosterdomein gevoegd, waarvan het woonhuis als leerschool wordt gebruikt (zie nummer 49). In hetzelfde jaar wordt een nieuwe neogotische kapel gebouwd en ingewijd.

In 1847 registreert het kadaster een vergroting van de haakse achterliggende vleugels. In 1860 wordt het eerste woonhuis te klein en vervangen door een huis met verdieping. De stallingen worden afgebroken en vervangen door nieuwe schoollokalen.

In de jaren 1870 wordt de westvleugel afgebroken en wordt aan de noordzijde van de tuin een nieuwe kloostervleugel gebouwd met schoolzalen op de benedenverdieping en kamers voor inwonende dames of "tafeliersters" op de bovenverdieping. De nieuwbouw wordt door een gaanderij met de voorbouw verbonden. Het ontwerp is van bouwmeester Dauw (Schuiferskapelle) en de uitvoering door aannemer Beert uit Tielt.

In 1880 wordt dan een kleine haakse vleugel langsheen de Groenestraat opgetrokken, waar de nieuwe kantschool, de refter en enkele kamers worden in ondergebracht. In 1883 wordt op de hoofdvleugel een torentje afkomstig van het Veurnse Annunciatenklooster geplaatst met klok vervaardigd door de gebroeders van Aerschot (Leuven).  In 1892 start men de bouw van een nieuwe neogotische kapel naar ontwerp van de Tieltse architect Gustaaf Hoste, ingewijd door deken Verraes in 1893. Het altaar wordt geplaatst in 1896. Tevens gebeurt een uitbreiding met nieuwe refter en keuken (1893).

In 1904 worden in de tuin een Sint-Antoniuskapel (noordzijde, heden verdwenen) en een broeikas (oostzijde) opgetrokken; in 1906 een bakkerij. In 1912 wordt een derde vleugel met slaapzaal voor de zusters aan de tuinzijde toegevoegd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog fungeert het klooster als opvangcentrum.

Tijdens het interbellum gebeuren opnieuw enkele werkzaamheden, onder meer overdekken van de binnenkoer (1928), inrichten van een nieuw noviciaat in de westvleugel (1933), verhoging van het hoofdgebouw langs de straatzijde met een bouwlaag (1934), bouw van een zaal tegen de noordmuur van de kapel en van een vergaderzaal (1935), bouw van werkplaats en herinrichting van de schoollokalen (1936). In 1936 wordt in de kloostertuin de Lourdesgrot met ommegang opgericht.

In de jaren 1960 voert men nog enkele grondige verbouwings- en herinrichtingswerken uit naar ontwerp van architect Albert Impe (Tielt). Op de plaats van de speelplaats bouw van een noviciaatgebouw aan de westzijde van de kapel; inrichten van een nieuwe speelplaats in de kloostertuin en van een van de zolders als dormitorium; herinrichten van de spreekkamer en de gangen van het klooster. In 1967 wordt de kapel gerestaureerd waarbij het neogotische karakter grotendeels verdwijnt door onder meer het overschilderen van de polychrome muurschilderingen. In 1979 wordt de basisschool gesloten.

Beschrijving

Exterieur

Ommuurd gebouwencomplex ontstaan in de loop van de 19de en 20ste eeuw. Aan de straatzijde, hoofdvolume geflankeerd aan oostzijde door lager huis met trapgevel; haakse oostvleugel met centraal neogotische kapel; aan de noordzijde, parallelle vleugel met haakse uitbouw; aan westzijde, langsheen de Groenestraat, recentere haakse vleugel die de parallelle vleugels verbindt. In uiterste noorden, kloostertuin, deels ingericht als speelplaats en voorzien van hoge ommuring in baksteen, deels in beton.

Hoofdvolume van elf traveeën en vier bouwlagen onder schilddak (nok evenwijdig met straat; zwarte mechanische pannen). Centraal klokkentorentje onder leien spits. Sobere roodbruine baksteenbouw met risalietgevel onder geprofileerde kroonlijst. Doorlopende bakstenen lekdrempels. Natuurstenen onderdorpels. Getoogde muuropeningen in licht geprofileerde roodbakstenen omlijsting; T-ramen grotendeels met grote roedeverdeling. Verdwenen opschrift in tweede bouwlaag "ZUSTERS VAN 'T GELOOVE".

Aan oostzijde, woonhuis in traditionele stijl van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok haaks op de straat; leien); nieuwe dakkapellen aan oostzijde. Verankerde trapgevel (acht treden) op schouderstukken. Gebruik van natuursteen voor onderdorpels, kruiskozijnen, kraag- en afdekstenen. Rechthoekige muuropeningen in verdiepte segmentboog- (begane grond) en rondboognissen. Schrijnwerk met grote roedeverdeling. Deur met natuurstenen bovendorpel op imposten met peerkraalmotief waarboven gekoppeld bovenlicht met glasramen: links, wapenschild van de kloosterorde en wapenschild van Tielt waarvan de onderste sleutel vervangen is door een boom naar de wijk van ontstaan (Boekboom); rechts, wapenschild van de toenmalige Brugse bisschop Desmet. Bekronende rondboognis waarin beeldje van patroonheilige Vincentius a Paulo gevat in doorlopende bakstenen omlijsting met afgeschuinde dagkanten.

Georiënteerde neogotische kapel onder leien zadeldak (nok evenwijdig met straat) met uitgebouwde apsis onder lagere nok; kleine houten dakkapellen. Westpuntgevel met centraal spitsboogportaal onder doorlopende natuurstenen dorpel, bekronende beeldnis met natuurstenen console, driepas en druiplijstje; erboven drie spitsboogramen waarin maaswerk gevat in grote spitsboognis. Langsgevels en apsis per travee voorzien van steunberen met spitsboogvensters, gekoppeld in zijmuren.

Achterliggende sobere bakstenen school- en kloostergebouwen in aansluitende trant als het hoofdvolume aan de straat, onder mansardebedaking (zwarte mechanische pannen) met dakkapellen. Recentere éénlagige aanbouwen, onder meer tegen de westgevel van de kapel en langsheen de Groenestraat.

Aan de noordwestzijde, speelplaats; aan de noordoostzijde, afgesloten binnentuin waarin witgecementeerde grot met beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes in de tuin.

Interieur

Klooster. Grotendeels heringericht in de jaren 1960. Centrale kloostergang met onder meer nieuwe tegelvloeren, houten lambrisering en kleurrijke glasramen naar ontwerp van de Tieltse kunstenaar Luc Tack (°1939) met voorstelling van de Zeven Werken van Barmhartigheid, Sint-Jozef en van Vincentius a Paulo, uitgevoerd door glazenier Cor Westerduin (Oostende). Hal met tudorboogvormige deur in geblokte omlijsting; gang verdeeld door spitsboogopeningen uitlopend op consooltjes en pilasters. Houten bordestrap met zwartmarmeren afgeronde aanzettrede en gesculpteerde pijlervormige trappaal met onder meer driepasmotief. Tweede trap met eenvoudige witgeschilderde balusterleuning.

Recentere refter en ontvangstzalen, met onder meer beeld van Christus aan het kruis door de Tieltse beeldhouwer Maurice Vander Meeren.
Bovenverdieping met onder meer portrettengalerij van de oversten, vergaderzalen waarin onder meer gelijkaardig Christusbeeld van dezelfde kunstenaar.

Kapel. Eenbeukige kapel onder houten spitstongewelf waarvan de houten ribben uitlopen op consoles. Verdwenen polychrome schilderingen in neogotische stijl door bepleistering en schildering van de wanden tijdens de restauratie in 1967. Gekoppelde spitsboogramen in zijwanden gevat in spitsbogig spaarveld; benedenwand met gekoppelde spitsboognisjes. Zwart-witte natuurstenen tegelvloer. Houten doksaal met neogotisch sculptuurwerk.

Mobilair

Nieuw stenen altaar naar ontwerp van architect Albert Impe (Tielt), waarin verwerking van witmarmeren reliëf met voorstelling van het Laatste Avondmaal door de Gentse beeldhouwer Aloïs De Beule (gesigneerd), afkomstig uit het oorspronkelijke altaar; een ander reliëf is ingewerkt in de kapel van het nieuwe Sint-Andriesziekenhuis (zie Krommewalstraat nummers 7-9).

Fraai gesculpteerde biechtstoel, 1899, restant van oorspronkelijk neogotisch kerkmeubilair door de Tieltse beeldhouwer Vandekerckhove.
Triomfkruis in overgang tussen schip en koor; keramisch vlakreliëf van Onze-Lieve-Vrouw met Kind; houten Christusbeeld. In de koormuur ingewerkt koperen tabernakel waarin relieken van Heilige Faustus en Fulvius.

Niet-figuratieve glasramen in zijwanden; figuratieve glasramen in koor (circa 1890) met voorstelling van Vincentius a Paulo, Onze-Lieve-Vrouw, Sint-Jozef, Heilige Coleta, Heilige Rochus en Heilige Edmondus.

Abstracte keramische kruisweg door beeldhouwer Dupont en keramist Jan Nolf (Torhout). Orgel van 1940.