Teksten van Portierswoning van het kasteeldomein Bisschoppenhof

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12791

Portierswoning (voormalige) van het kasteeldomein "Bisschoppenhof" ()

Recht tegenover de parochiekerk van Donk is de voormalige, tot landhuis aangepaste portierswoning, een restant van het kasteeldomein "Bisschoppenhof".

Op de kruising van de Donksesteenweg met de Kapelsesteenweg is het centrum van het gehucht Donk gelegen, dat grotendeels op het grondgebied van Ekeren is gelegen, een district van Antwerpen. De parochiekerk Heilig Hart van Jezus (1888-1890 naar ontwerp van architect L. Gife) is gelegen op grondgebied van Ekeren. Het gehucht Donk omvat ook het voormalige kasteeldomein "Bisschoppenhof" of "Hof van Baillet-Latour", dat tegenover de kerk van Donk is gelegen, maar op Brasschaats grondgebied.

Dit vroegere domein behoorde aanvankelijk bij het goed "Ter Borght". Ter Borght is reeds vermeld omstreeks 1500 enis één van de belangrijkste nederzettingen in het gebied van Vriesedonk.

Vanaf 1682 kenden de twee kasteelhoeven van Ter Borght een andere geschiedenis; de tweede hoeve was de bakermat van het latere z.g. "Bisschoppenhof". De hoeve werd in het vierde kwart van de 17de eeuw gesloopt en vervangen door een hof van plaisantie. Omdat Henricus van Gameren, bisschop van Antwerpen, er in 1764 eigenaar van was, werd het goed "Bisschoppenhof" genoemd. Later kwam het domein in handen van de familie Moretus. Ferdinand de Baillet-Latour liet in 1895 een nieuw kasteel bouwen in neo-Vlaamserenaissancestijl n.o.v. Muller de Roeux. Graaf de Baillet-Latour was van 1901 tot 1909 burgemeester van Brasschaat. Dit kasteel "Bisschoppenhof II" werd gesloopt in 1936-38, waarna het domein werd verkaveld tot residentieel villapark. Daarvoor werd de Société d’Anvers- Donck opgericht. In die tijd werden ook de Baillet-Latourlei en de Frilinglei uitgetekend.

In dit villapark, gelegen ten noorden van de Donksesteenweg, zijn nog getuigen aanwezig van het kasteeldomein. De ruime percelen bewaren de beboming en de slingerende vijver van het park. Ter hoogte van de Bisschoppenhoflei nr. 1 is de hardstenen brug over de waterpartij bewaard. De brug is versierd met neogotische maaswerk en een aantal balusters in de balustrade. Kleine getuigen zijn het natuurstenen wapenschild opgesteld in de tuin van Bisschoppenhoflei nr. 19, wellicht afkomstig van het neogotische kasteel. Aan de rand van de tuin van nr. 24 is een gietijzeren hek bewaard met natuurstenen elementen die wellicht ook van een ouder volume afkomstig zijn.

Het neotraditionele landhuis (Donksesteenweg nr. 237) dat samen met de tegenovergelegen parochiekerk van Donk het dorpsbeeld bepaalt, is de aangepaste vroegere portierswoning van het kasteeldomein. Het is een realisatie van architect Berger van 1919. het landhuis is gelegen op een omgracht perceel middenin een grote, deels ommuurde en beboomde tuin die via twee imposante hekken is afgesloten. Ten noorden van het landhuis, op nr. 235, een bijgebouw uit dezelfde periode.

Het op U-vormige plattegrond uitgebouwde landhuis is opgetrokken in rode baksteenbouw van een à twee bouwlagen onder leien bedaking. Natuurstenen speklagen, hoekneggen, kruis- en bolkozijnen ornamentiek verlevendigen het geheel.

De hoofdvleugel aan zuidkant telt vier traveeën en is gedomineerd door een vierkante toren met tentdak en peervormige spits waaronder een klokkenstoel. In de toren zit een korfboogvormige poortopening onder een gebogen waterlijst. Twee wapenschilden in natuursteen flankeren het bovenvenster van de toren. De zijgevels van de hoofdvleugel zijn als trapgevels afgewerkt. Rechts sluit een polygonale traptoren met rechthoekige muuropeningen aan, waarachter een lagere en recentere aanbouw onder platte bedaking. De vleugel aan westzijde is twee bouwlagen hoog en is gevat onder een zadeldak. Het voormalige, aangepaste bijgebouw ten noorden van het landhuis is eveneens opgetrokken in rode baksteenbouw met speklagen. De zijgevels zijn als trapgevels uitgewerkt, Het hoge leien zadeldak is doorbroken door een dakvenster met trapgevel.

http://www.brasschaatsimmo.be/Web.mvc/nl-be/Detail/1009149 (geconsulteerd op 28/01/2010)


Bron: Tekst opgemaakt naar aanleiding van plaatsbezoek.
Auteurs:  Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Portierswoning van het kasteeldomein Bisschoppenhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/129005 (geraadpleegd op ).


Portierswoning van het kasteeldomein Bisschoppenhof ()

Voormalige conciërgewoning van het kasteel Baillet-Latour of "Bisschoppenhof", heden onthaalcentrum "De Donk", gelegen aan de oostzijde van de kerk van Donk (zie Kapelsesteenweg).

Dit vroegere domein behoorde aanvankelijk bij het goed "Ter Borght" (reeds vermeld circa 1500), één van de belangrijkste nederzettingen in het gebied van Vriesedonk.

Vanaf 1682 kenden de twee hoeven van Ter Borght een andere geschiedenis; de tweede hoeve was de bakermat van het latere zogenaamde "Bisschoppenhof". De hoeve werd in het derde kwart van de 17de eeuw gesloopt en vervangen door een hof van plaisantie dat naar een eigenaar (1764) Henricus van Gameren, bisschop van Antwerpen, Bisschoppenhof werd genoemd. Later in handen van de familie Moretus. Ferdinand de Baillet-Latour liet in 1895 een nieuw kasteel bouwen in neo-Vlaamserenaissance-stijl naar ontwerp van Muller de Roeux: dit kasteel "Bisschoppenhof II" werd gesloopt in 1936-38 en het domein (ten noorden van Donksesteenweg) werd herschapen in villapark.

De verbouwde portierswoning naar ontwerp van architect Berger dateert van 1919. Neotraditioneel poortgebouw van een tot twee bouwlagen onder leien zadeldak. Bak- en zandstenen lijst- en trapgevels met speklagen, hoekstenen en steigergaten. Kruis- en bolkozijnen en meerlichtsvensters.

Voorgevel (zuidelijk gelegen) van vier traveeën met vierkante toren en korfboogvormige toegang onder een gebogen waterlijst. Rechts polygonale traptoren met rechthoekige muuropeningen.

  • BELLENS F., Van kastelen en domeinen, in Brasschaat van heidegrond tot parkgemeente, Brasschaat, 1980, p. 183 en volgende.
  • ORETUS R., Demeures familiales, Antwerpen, 1950, p. 236-245.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n1 (A-He), Brussel - Gent.
Auteurs:  Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Portierswoning van het kasteeldomein Bisschoppenhof [online], https://id.erfgoed.net/teksten/12791 (geraadpleegd op ).