Teksten van Geheel van drie gekoppelde woningen

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/4234

Geheel van drie gekoppelde woningen ()

Geheel van drie gekoppelde woningen in neotraditionele stijl op de hoek van Gorterstraat en Kleine Kraaiwijk, gebouwd in opdracht van de heren Ceulemans, naar een ontwerp door de architect Henri Smits uit 1882. Tot de bouwheren behoort de handelaar-kruidenier Jean Baptiste Ceulemans. Aannemer J. Dieltiens voerde de werken uit, volgens de gevelsteen voltooid in 1883.

Het vastgoedproject behoort tot het vroege oeuvre van Henri Smits, die eind jaren 1870 zijn debuut maakte. Hij ontwierp aansluitend nog diverse bouwprojecten voor Jean Baptiste Ceulemans, waaronder in 1883 een aanpalend winkelhuis in de Kleine Kraaiwijk, en twee gekoppelde woningen met een cichoreifabriek in de Van Craesbeeckstraat (gesloopt), alle in neotraditionele stijl, en in 1884 twee gekoppelde burgerhuizen in neoclassicistische stijl in de Kapucinessenstraat. Tijdens een succesvolle loopbaan, vroegtijdig beëindigd door zijn overlijden in 1914, realiseerde de architect een groot aantal nieuwbouwprojecten in Antwerpen, zowel voor residentiële als bedrijfsarchitectuur. Van meet af aan paste hij in zijn ontwerpen simultaan zowel de conventionele neoclassicistische stijl als een meer pittoresk neotraditioneel idioom toe. Van deze laatste strekking zijn de bouwprojecten Ceulemans en de eigen architectenwoning aan de Wapper uit 1897 representatieve voorbeelden.

Symmetrisch van opzet omvat het complex twee gelijkaardige rijhuizen met topgevel, die een afgeschuind hoekhuis met getrapte dakvensters flankeren. Drie bouwlagen hoog onder zadeldaken, omvatten de rijhuizen elk drie traveeën, en het hoekhuis vier traveeën. De opstanden hebben een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, geaccentueerd door gele baksteen voor de ontlastingsbogen, en verankerd door smeedijzeren muurankers. Van blauwe hardsteen is gebruik gemaakt voor de geprofileerde plint, van witte natuursteen voor speklagen, lateien, waterlijsten, steigergaten, kraag- en dekstenen. Bij het hoekhuis (Kleine Kraaiwijk 2) ligt de klemtoon op de hoektravee met het inkomportaal, die over de bovenverdiepingen is uitgewerkt als een hoger opgetrokken schoorsteen, overstekend op kraagstenen. Versierd met neogotisch maaswerk en diamantkoppen, en bekroond door een bewerkt topstuk met een driehoekig pseudo-fronton, draagt deze laatste een gevelsteen met het opschrift: "Dit hoekhuis is gebouwd/ ten jare MDCCCLXXXIII/ H. Smits Bouwmeester/ J. Dieltiens Aannemer". Getrapte dakvensters van drie treden met schouderstukken en overhoeks topstuk onderbreken in de uiterste traveeën de houten kroonlijst op klossen. De flankerende rijhuizen onderscheiden zich door variaties in de geveltop, in het linker pand (Kleine Kraaiwijk 4) een combinatie van een trap- en puntgevel met drie overhoekse fialen, in het rechter pand (Gorterstraat 1) een combinatie van een hals- en trapgevel met voluten en een overhoeks topfiaal. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige muuropeningen met ontlastingsbogen en cordonvormende lekdrempels, de inkomdeuren met middenkalf. Rechthoekig drielicht onder een rechthoekig luik in de geveltoppen.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1882#813 (woningen Gorterstraat, Kleine Kraaiwijk) en 1883#802 (woningen en cichoreifabriek Van Craesbeeckstraat).

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Geheel van drie gekoppelde woningen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/297795 (geraadpleegd op ).


Eenheidsbebouwing ()

Eenheidsbebouwing (in opdracht van de heren Ceulemans) van drie bouwlagen in neotraditionele stijl met neogotische elementen, bestaande uit hoekhuis van vier traveeën, geflankeerd door twee diephuizen van elk drie gekoppelde traveeën, afgedekt door zadeldaken (leien). Hoektravee met gedenkplaat: "Dit hoekhuis is gebouwd/ ten jare MDCCCLXXXIII/ H. Smits Bouwmeester/ J. Dieltiens Aannemer".

Baksteenbouw verrijkt met muurankers en witte natuursteen. Registers aangeduid door doorlopende lekdrempels: hun horizontaliserende werking wordt versterkt door de speklagen. Rechthoekige vensters onder ontlastingsbogen.

Nummer 2. Hoekhuis met afgeschuinde hoektravee; deze kraagt van de tweede bouwlaag af uit op consoles voor een hoog opgetrokken en decoratief uitgewerkte schouw. Rechthoekige deur met middenkalf op consoles. Zijgevels: lijstgevels; kroonlijsten op modillons onderbroken voor getrapt dakvenster met overhoeks topstuk.

Nummer 4. Deels getrapte puntgevel met overhoekse topfialen. Druiplijst van de top loopt om breder en dieper geplaatst middenvenster van de onderste topgeleding heen. Deuren en middenvenster met rechte tussendorpel. Gorterstraat nummer 1. Deels gekrulde, deels getrapte puntgevel. Topopening, zie Kleine Kraaiwijk nummer 4. Deuren met gestrekt middenkalf.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1882#813.

Bron: GOOSSENS M. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A., STEYAERT R., ILLEGEMS P. & DE BARSÉE L. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3na, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Goossens, Miek
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Geheel van drie gekoppelde woningen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/4234 (geraadpleegd op ).