Teksten van Het Gulden Cruys

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/4749

Het Gulden Cruys ()

Traditioneel diephuis genaamd "Het Gulden Cruys" op de hoek van Vleeshouwersstraat en Zirkstraat, door jaarankers gedateerd 1577. Het pand werd opgetrokken tussen 1573 en 1577 door Jan Janszoon van Heynsberg, en kort daarna opgedeeld in drie woningen. Mogelijk richtte de Spaanse Furie in 1576 brandschade aan. De bebouwing op dit hoekperceel klimt minstens op tot het einde van de 14de eeuw, de huisnaam tot de 15de eeuw. "Het Gulden Cruys" werd in opdracht van het echtpaar Conrad ingrijpend gerestaureerd tot twee triplexwoningen, naar een ontwerp door de architecten Xavier De Cuyper en Christine Conix uit 1980, uitgevoerd door Bouwbedrijf Heynen uit Merksem. De gevelrestauratie betrof het decaperen, herstellen en aanvullen van het bak- en zandsteenparement, en de reconstructie van de hardstenen pui, de druiplijsten en de getrapte afwerking van de dakvensters.

Diephuis van drie bij zes traveeën, drie bouwlagen en een insteekverdieping onder een zadeldak (nok loodrecht op de Vleeshouwersstraat, leien) met getrapt aandak. De trapgevel aan de Vleeshouwersstraat telt elf treden met schouderstukken en een overhoeks topstuk. Aan de Zirkstraat is de lijstgevel afgewerkt met een kwarthol geprofileerde daklijst, en twee getrapte dakvensters van drie treden met schouderstukken en overhoeks topstuk. Beide opstanden zijn opgetrokken in bak- en zandsteenbouw met speklagen voor de bovenbouw, en uit blauwe hardsteen en baksteenmetselwerk voor de pui en insteekverdieping, verankerd door smeedijzeren muurankers met gekrulde spie en jaarankers “1577”. Horizontaal geleed door geprofileerde waterlijsten, vormen pui en insteekverdieping een rondboogarcade, met oplopende posten, geprofileerde booglijsten op doorgetrokken imposten, diamantkopsleutels en wortelmotieven in de zwikken, de borstweringen gevuld met metselwerk. Beide bovenverdiepingen vormen registers van in de voorgevel gekoppelde, en in de zijgevel gebundelde, vroegere kruiskozijnen, met druiplijsten, kwarthol geprofileerde posten en negblokken. Deze zijn in de 19de eeuw aangepast, en voorzien van achtereenvolgens cordonvormende en individuele lekdrempels uit blauwe hardsteen.

De drieledige, door omlopende waterlijsten gemarkeerde geveltop van de trapgevel, wordt in de eerste twee registers geopend door drielichten met druiplijsten, kwartholle posten en negblokken. Het lagere middenluik met een latei op korbelen, wordt achtereenvolgens geflankeerd door kruis- en kloosterkozijnen. Een rechthoekig luikgat met kwartholle negblokken doorbreekt de topgeleding. De dakvensters van de zijgevel worden geopend door een rechthoekig luik met druiplijst en latei op korbelen.

Tweetalig, hardstenen straatnaambord uit de 19de eeuw, op de hoek zijde Vleeshouwersstraat.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 18#61084.
  • STEENMEIJER R. 1979: Het Gulden Cruys, Bulletin Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek 1979.9-10, s.p.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Het Gulden Cruys [online], https://id.erfgoed.net/teksten/298851 (geraadpleegd op ).


Traditioneel hoekhuis gedateerd 1577 ()

Imposant hoekhuis van drie bouwlagen + insteekverdieping, onder zadeldak (leien en roofing), gedateerd 1577 door middel van jaarankers.

Zirkstraat-zijde: verankerde en gecementeerde lijstgevel van zes traveeën. Benedenbouw gemarkeerd door geprofileerd kordon, met merkwaardige insteekverdieping, geritmeerd door gekoppelde rondbogen met geprofileerde booglijsten, voorzien van imposten en diamantkopsluitsteen. Rechthoekige bovenvensters met lekdrempels, 19de-eeuwse aanpassingen van de oorspronkelijke kruiskozijnen. Twee dakkapellen met puntgeveltjes onder zadeldak boven de daklijst; elk met rechthoekig luikgat waarvan de latei rust op consooltjes. Begane grond verbouwd en gedeeltelijk voorzien van houten winkelpui (eerste kwart van de 20ste eeuw) die doorloopt in de zijgevel.

Langs de Vleeshouwersstraat: vijf traveeën brede, verankerde en gecementeerde trapgevel (elf treden + verweerde top) met schouderstukken. Analoge gevelordonnantie als Zirkstraat-zijde. Tweeledige top: onderste geleding geopend met middenluik tussen kruiskozijnen; bovenste met geblindeerd middenluik tussen kloosterkozijnen. Op te merken: ankers van de insteek deels gespleten; er tussen wortelmotiefje. Tweetalig arduinen straatnaambord op hoek (19de eeuw).


Bron: GOOSSENS M. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A., STEYAERT R., ILLEGEMS P. & DE BARSÉE L. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3na, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Goossens, Miek
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Het Gulden Cruys [online], https://id.erfgoed.net/teksten/4749 (geraadpleegd op ).